BOLD – Soğuk Savaş’ın bitiminden bu yana en büyük krizlerden biriyle karşı karşıya olan NATO liderleri, tarihi bir zirve için İspanya’nın başkenti Madrid’de bir araya geliyor. Toplantıda ele alınacak olan İsveç ile Finlandiya’nın üyelik başvurusu ve Türkiye’nin buna itiraz etmesi, zirveyi Türkiye için de önemli kılıyor.
NATO ülkeleri, bugün İspanya’nın başkenti Madrid’de buluşuyor. 3 gün sürecek zirvede ana gündem maddesini Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’yı işgale başlaması sonrası değişen jeopolitik dengeler ve tehdit algısı olması bekleniyor.
BBC Türkçe’den Övgü Pınar’ın haberine göre Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un 2019’da, “beyin ölümü” teşhisi koyduğu NATO, Rusya’nın işgali sonrası hayati belirtilerini artırmış görünüyor. Bu canlanma göstergelerinin başında, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in hafta başında açıkladığı, Mukabele Gücü’nde dönüşüm yaparak hızlı müdahaleye hazır durumdaki asker sayısını 40 binden 300 bine çıkarma planı geliyor.
İSVEÇ VE FİNLANDİYA İLE NATO’NUN GENİŞLEMESİ GÜNDEMDE, TÜRKİYE İTİRAZ EDİYOR
Halen 30 ülkenin üye olduğu NATO’nun genişlemesi de gündemde. Ukrayna’yı işgale başlaması sonrası Rusya’yla 1300 km’lik bir sınır hattına sahip olan Finlandiya ve komşusu İsveç, tarafsızlık politikasına son vererek NATO’ya katılma kararı aldı.
NATO’nun 5. Maddesi’nde öngörülen kolektif savunma ilkesinden yararlanma isteğiyle Mayıs ayında resmen üyelik başvurusu yapan iki ülkenin üyelik sürecinin hızla ilerletilmesi ve Madrid zirvesinde nihayete erdirilmesi beklentisi vardı. Ancak bu beklenti Türkiye’den gelen itiraz ve taleplerle sekteye uğradı.
STOLTENBERG “TURKEY” YERİNE “TÜRKİYE” İFADESİNİ KULLANDI
Türkiye, NATO’nun açık kapı politikasına prensipte desteğini sürdürse de İsveç ve Finlandiya’nın üyeliklerine özellikle PKK ve YPG’ye destek verdikleri gerekçesiyle karşı çıkıyor. Türkiye’nin itirazlarını NATO Zirvesi öncesi giderme amaçlı çok sayıda görüşme yapılsa da, görüşmeler şu ana kadar sonuç vermedi.
NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, zirve öncesi yaptığı hemen her konuşmada Türkiye’nin güvenlik endişelerini önemsedikleri mesajını vermeye gayret etti. Norveçli Stoltenberg’in İngilizce yaptığı konuşmalarda “Turkey” yerine “Türkiye” demeye gayret etmesini de Türkiye’nin hassasiyetlerine duyarlı olduğunu gösterme niyeti olarak yorumlamak mümkün.
Öte yandan Türkiye’nin itirazının NATO’nun birlik içinde bir görüntü sergilemesini engellediği gerekçesiyle eleştiriler de geliyor. ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken de hafta sonunda Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile yaptığı görüşmede “Madrid Zirvesi öncesinde NATO’nun birlik içinde olmasının önemini” vurguladı.
ZELENSKİ NATO LİDERLERİNE SESLENECEK
Zirvede Ukrayna’ya desteğin güçlendirilmesi de görüşülecek ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, NATO liderlerine hitaben bir konuşma yapacak. Genel Sekreter Stoltenberg, Ukrayna’ya desteği artırmayı “acil bir ihtiyaç” olarak tanımladı ve zirvede “kapsamlı bir yardım paketinin” kabul edileceğini söyledi. Bu pakete, Ukrayna’nın Sovyet döneminden kalma askeri teçhizatından, “savunma ve güvenlik” kapasitesini güçlendirecek NATO teçhizatına geçiş unsurlarının da dahil olması bekleniyor. Ancak bazı üyelerin, NATO’nun savaşa müdahil bir taraf gibi algılanmasından kaçınılması amacıyla bu desteğin sınırlı tutulmasını savunduğu belirtiliyor.
SAVUNMA HARCAMALARI ELE ALINACAK
Madrid’de ele alınacak önemli başlıklardan bir diğeri de üye ülkelerin savunma harcamaları. NATO üyelerinin 2014’te verdikleri, GSYİH’larının yüzde 2’sini savunma harcamalarına ayırma vaadini yinelemeleri bekleniyor. NATO’dan zirve öncesi yapılan açıklamaya göre halen 9 ittifak üyesi yüzde 2 hedefine ulaşmış ya da bu hedefi geçmiş durumda; 19’u ise 2024’e kadar bu hedefi tutturma yönünde planlara sahip. Stoltenberg, bu yüzde 2’lik savunma harcamasının “tavan değil taban” değer olduğunu söylüyor.
